Perplexity Alışveriş, Amerikan yapay zeka araştırma şirketi Perplexity AI tarafından geliştirilen ve Kasım 2024 itibarıyla kullanıma sunulan, e-ticaret odaklı bir yapay zeka arama ve işlem motorudur. Hizmet, üretken yapay zeka teknolojilerini kullanarak kullanıcıların ürün araştırması yapmalarını, fiyat karşılaştırmalarını ve üçüncü taraf web sitelerine yönlendirilmeden, doğrudan platform üzerinden satın alma işlemi gerçekleştirmelerini sağlayan entegre bir sistemdir.

Perplexity Nedir?

Perplexity AI, 2022 yılında Aravind Srinivas ve ekibi tarafından, Google'ın domine ettiği arama motoru pazarına "konuşma tabanlı" bir alternatif sunmak amacıyla kuruldu. Başlangıçta akademik araştırmalar ve bilgi sorguları için kullanılan bir “Cevap Motoru” olarak konumlanan platform, 2024 yılı itibarıyla stratejik bir eksen kayması yaşadı.

Şirket, kullanıcı sorgularının önemli bir kısmının ürün satın alma niyeti taşıdığını tespit ederek, bu alandaki sürtünmeyi azaltmayı hedefledi. Geleneksel modelde kullanıcılar; arama yapar, linklere tıklar, reklamları geçer ve satıcı sitesine giderek üyelik/ödeme adımlarını tamamlardı. Perplexity, Kasım 2024 lansmanıyla birlikte bu süreci "tek tıkla işlem" seviyesine indirgeyerek, platformu bir “Süper Uygulama” benzeri bir yapıya dönüştürme vizyonunu ortaya koydu. Bu hamle, şirketin yalnızca abonelik gelirlerine değil, e-ticaret işlem hacmine dayalı bir gelir modeline geçişinin de sinyali olarak yorumlanmıştır.

Temel Özellikler ve Kullanıcı Deneyimi

Platformun sunduğu deneyim, geleneksel e-ticaret sitelerinden farklı olarak "diyalog bazlı" bir yapıdadır.

1.Buy with Pro (Pro ile Satın Al)

Sistemin amiral gemisi özelliği olan "Buy with Pro", Perplexity Pro abonelerine özel olarak sunulan, tek tıkla ödeme sistemidir. Kullanıcılar, adres ve kredi kartı bilgilerini güvenli bir şekilde Perplexity portalına kaydettikten sonra, desteklenen binlerce ürünü "satıcının sitesine gitmeye gerek kalmadan" satın alabilirler.

• İşleyiş: Kullanıcı "Satın Al" butonuna tıklar, Perplexity arka planda siparişi satıcıya iletir.
• Avantajlar: Bu özellik kapsamında genellikle kargo ücreti alınmaz ve vergiler otomatik hesaplanır.

2.Evrensel Sepet Entegrasyonu 

E-ticaretin en büyük sorunlarından biri olan "sekme yorgunluğu"na çözüm olarak geliştirilmiştir. Kullanıcı; Amazon'dan bir kitap, Nike'tan bir ayakkabı ve bağımsız bir butikten bir aksesuarı aynı anda "Perplexity Sepeti"ne atabilir. Sistem, bu ürünleri arka planda ilgili satıcılardan ayrı ayrı sipariş ederken, kullanıcıya tek bir ödeme ekranı sunar.

3.Görsel Keşif

Mobil odaklı bu özellik, fiziksel dünya ile dijital ticaret arasındaki bariyeri kaldırmayı amaçlar. Bilgisayar görüsü teknolojisi sayesinde, kullanıcılar beğendikleri bir nesnenin fotoğrafını çektiklerinde, Perplexity görseldeki ürünü tanımlar ve satın alınabilir en uygun bağlantıları listeler. Google Lens'ten farkı, tanımlanan ürünün doğrudan uygulama içinden satın alınabilmesidir.

Pazar Konumu ve Rekabet Analizi

Perplexity Alışveriş'in piyasaya sürülmesi, dijital ekonomide “Arama” ve “Ticaret” arasındaki sınırların silikleştiği yeni bir dönemi işaret etmektedir. Teknoloji devleri arasındaki rekabet, bu hamle ile birlikte "Bilgiye Erişim" savaşlarından, “İşlem Tamamlama” savaşlarına evrilmiştir.

Analistler, Perplexity'nin bu stratejisini, Google'ın hakim olduğu "Link Ekonomisi"ne ve Amazon'un hakim olduğu "Pazar Yeri Ekonomisi"ne karşı asimetrik bir tehdit olarak değerlendirmektedir.

Eleştiriler, Gizlilik ve Etik Tartışmalar

Perplexity Alışveriş'in getirdiği yenilikçi “Ajan Tabanlı Ticaret” modeli, teknoloji dünyasında heyecan yaratmakla birlikte, dijital yayıncılık ekosistemi, veri güvenliği hukukçuları ve etik kurulları tarafından çeşitli çekincelerle karşılanmıştır. Bu tartışmalar üç ana eksende yoğunlaşmaktadır.

1. Yayıncı Gelirlerinin Düşmesi (Zero-Click Threat): Kullanıcıların alışverişi Perplexity üzerinde tamamlaması, orijinal satıcı sitelerinin trafik kaybetmesine neden olabilir. Bu durum, e-ticaret sitelerinin marka bilinirliğini zedeleyebileceği gerekçesiyle eleştirilmektedir.
2. Veri Gizliliği: Kullanıcıların satın alma geçmişi, adres ve kredi kartı bilgilerinin bir yapay zeka şirketinde toplanması, potansiyel veri ihlalleri ve bu verilerin model eğitiminde kullanılıp kullanılmayacağı konusunda soru işaretleri yaratmaktadır.
3. Yapay Zeka Halüsinasyonları: Nadir de olsa, yapay zekanın ürün özelliklerini yanlış eşleştirmesi (örneğin; 110V bir cihazı 220V olarak göstermesi) tüketici mağduriyetine yol açabilir. Perplexity, bu riski minimize etmek için satıcı verilerini "tek gerçek kaynak"  olarak kabul ettiğini belirtmektedir.

Perplexity Alışveriş, internet arama teknolojilerinin evriminde, bilgi odaklı “Arama” çağından, sonuç odaklı “Eylem” çağına geçişin somut ve iddialı bir temsilcisi olarak nitelendirilmektedir. Google'ın yirmi yılı aşkın süredir domine ettiği "bağlantı sağlama" modeline ve Amazon'un kapalı devre pazar yeri yapısına karşı, üçüncü bir yol olarak ortaya çıkan bu "Ajan Tabanlı Ticaret" modeli; kullanıcı deneyimindeki sürtünmeyi minimize etmesiyle dikkat çekmektedir.

Ancak girişimin uzun vadeli başarısı; tüketicilerin yapay zekaya finansal kararlar konusunda ne kadar güveneceği, yayıncı ekosisteminin bu yeni "aracısızlaştırma" modeline vereceği tepki ve küresel veri gizliliği regülasyonlarına (GDPR, CCPA) uyum yeteneği ile doğrudan ilişkilidir. Nihai tahlilde Perplexity Alışveriş; yapay zekanın yalnızca pasif bir bilgi asistanı değil, aynı zamanda ekonomik kararlar alıp uygulayabilen aktif bir ticari aktör olarak konumlandığı yeni bir dijital paradigmanın habercisi kabul edilmektedir.